Wat is stress echt? Ontdek hoe vechten, vluchten, bevriezen en pleasen je beïnvloeden

Ontdek hoe stress je zenuwstelsel beïnvloedt en welke impact vechten, vluchten, bevriezen en pleasen hebben. Leer stresspatronen doorbreken!

Over stress wordt veel geschreven, maar wat is stress nou echt? Vaak denken we aan herkenbare situaties zoals file-stress, examenstress of de zenuwen voor een sollicitatiegesprek. Maar de impact van stress gaat veel dieper. Stress raakt ons hele systeem en is vaak onbewust verankerd in onze patronen en overlevingsmechanismen.

Stress is niet alleen een reactie op een moment, zoals een vervelende situatie of een deadline. Het ontstaat vaak door diepgewortelde patronen die hun oorsprong vinden in eerdere ervaringen. Deze patronen worden gestuurd door ons zenuwstelsel, dat automatisch reageert met overlevingsstrategieën. Dit gebeurt instinctief en wordt gestuurd door de amygdala, het deel van onze hersenen dat emoties verwerkt en gevaar signaleert.
 

Stress en overlevingsstrategieën

Stress activeert instinctieve overlevingsreacties die diep in ons brein geworteld zijn. Deze reacties – zoals vechten, vluchten, bevriezen en pleasen – helpen je lichaam om bedreigingen te overleven. Hoewel ze in acute situaties noodzakelijk zijn, kunnen ze bij chronische stress een belemmering vormen.

Bijvoorbeeld, langdurig vechten tegen deadlines of conflicten kan leiden tot constante spanning en uitputting. Vluchten uit ongemakkelijke situaties, zoals het vermijden van confrontaties, kan emotionele afstand creëren. Het bevriezen in moeilijke momenten kan je verlammen en groei blokkeren. En het constante pleasen van anderen kan ervoor zorgen dat je jezelf verliest. Door deze patronen te herkennen, kun je de impact van stress verminderen en weer grip krijgen op je leven.
 

Hoe stress ons zenuwstelsel beïnvloedt

Ons zenuwstelsel schakelt in stressvolle situaties tussen twee standen:

1. De actiestand: Dit is de bekende "vecht, vlucht of bevries"-modus (fight, flight, freeze). Je lichaam bereidt zich voor op actie om een bedreiging te overleven.
2. De ruststand: In deze modus herstelt je lichaam en kom je tot ontspanning.

Als je langdurig in de actiestand blijft, raakt je zenuwstelsel overbelast. Dit kan leiden tot lichamelijke en emotionele klachten, zoals:

• Vermoeidheid
• Spanning in spieren en gewrichten
• Spijsverteringsproblemen
• Slechte concentratie
• Onverklaarbare pijnklachten

 
De zes overlevingsstrategieën: vechten, vluchten, bevriezen, pleasen en meer

Iedereen heeft unieke manieren om met stress om te gaan. Vaak vallen deze onder zes bekende overlevingsstrategieën:

1. Fight (Vechtreactie): Je verdedigt jezelf door in de aanval te gaan. Dit kan verbaal of fysiek zijn.
2. Flight (Vluchtreactie): Je probeert de situatie te vermijden door letterlijk of emotioneel weg te lopen.
3. Freeze (Bevriesreactie): Je raakt verlamd en kunt niet handelen. Je bevriest als het ware in het moment.
4. Fawn (Pleasereactie): Je cijfert jezelf weg om conflict te vermijden en anderen tevreden te stellen.
5. Fine (Ontkenning): Je doet alsof alles goed gaat, terwijl je van binnen worstelt.
6. Faint (Flauwvallen): Je sluit je volledig af omdat de situatie te overweldigend is.

Bij iedereen speelt een combinatie van overlevingsstrategieën. De meest dominanten bij mij waren/zijn fawn, fine en flight.  
Voor veel mensen zijn deze strategieën in hun kindertijd ontstaan. Wat toen hielp om je veilig te voelen, kan nu juist zorgen voor klachten. Herken je bijvoorbeeld dat je vaak pleast om goedkeuring te krijgen? Of dat je geneigd bent om te vluchten van lastige emoties? Deze patronen blijven zich herhalen totdat je ze doorbreekt.

 
De weg naar herstel: doorbreek stresspatronen

De sleutel tot herstel ligt in het bewust worden van je eigen stressreacties en het leren voelen van je emoties. Stress vermijden lijkt een logische oplossing, maar op de lange termijn is het juist belangrijk om je emoties toe te laten. Alleen door te luisteren naar je lichaam kun je werken aan heling en balans.

 
Praktische stappen om stress te doorbreken:

• Luister naar je lichaam: Wat voel je fysiek en emotioneel? Signalen zoals spierspanning of een opgejaagd gevoel zijn waardevolle aanwijzingen.
• Werk aan grenzen: Leer ‘nee’ te zeggen en geef je eigen behoeften prioriteit.
• Ademhalingsoefeningen: Kalmeer je zenuwstelsel door bewust en diep adem te halen.
• Ondersteuning zoeken: Coaching, therapie of stresscoaching kan helpen om de onderliggende oorzaken van stress aan te pakken.

 
Hoe herken jij jouw overlevingsstrategie?

• Herken jij jezelf in één van de zes stressreacties? Misschien ben je een vechter, een vluchter, of pleaser. Door deze patronen te herkennen en te erkennen, zet je een belangrijke eerste stap richting herstel.
• Stress hoeft geen permanente staat van zijn te zijn. Het doorbreken van patronen zoals vechten, vluchten, bevriezen of pleasen kan je helpen om meer rust en balans in je leven te ervaren.

 
Luister naar je lichaam en pak de regie terug

Je lichaam is slimmer dan je denkt. Vaak geeft het signalen af die je hoofd niet meteen begrijpt. Het ontdekken van de oorzaak van je stress – of die nu ligt in een klein moment of een diep trauma – is essentieel om de regie over je leven terug te pakken.

 
Welke stressreactie herken jij in jezelf? Laat je niet leiden door oude patronen, maar neem vandaag nog een stap richting rust en herstel.

Wil je jouw stresspatronen doorbreken? Ontdek hoe je vechten, vluchten, bevriezen en pleasen kunt omzetten naar balans en rust. Plan een kennismakingsgesprek en zet de eerste stap naar een stressvrij leven!

04-12-2024